Verdwijning VAR en start van Modelovereenkomsten. Wat betekent dit voor Hoofdkraan.nl gebruikers?

De laatste tijd gonst het in zzp'ers land. Vanaf 1 mei wordt de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) afgeschaft en gaat de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) in. Maar wat betekent dat nu precies? Stel een zzp'er krijgt via Hoofdkraan.nl een eenmalige opdracht om een tekst te vertalen voor 500 euro. Wat moet de zzp'er nu precies gaan regelen en wat moet de opdrachtgever doen? Onze redactie is het uit gaan zoeken.

Waarom verandert de situatie?

De VAR is ooit in het leven geroepen om 'schijnzelfstandigheid' of 'verkapt dienstverband' tegen te gaan. Met de groei van het aantal zelfstandigen kan de Belastingdienst de controles van de VAR niet meer aan. Maar men vermoedt dat er nog steeds veel 'schijnzelfstandigheid' bestaat: mensen die zeggen zelfstandig te zijn, maar eigenlijk in een dienstverband horen te zitten volgens de regels van de Belastingdienst.
Met de Wet DBA wordt de oude VAR-verklaring vervangen door modelovereenkomsten. De zelfstandige en de opdrachtgever tekenen beiden deze overeenkomst. En als men zich houdt aan wat hier in staat, zou er geen sprake moeten zijn van 'verkapt dienstverband'.

Wat verandert er?

• De zzp'er hoeft geen VAR meer aan te vragen, maar werkt voor elke opdrachtgever met een modelovereenkomst.

• Bij de VAR lag het financieel risico alleen bij de zzp'er. De opdrachtgever was gevrijwaard van naheffingen mocht de Belastingdienst toch achteraf oordelen dat het een dienstverband was. In de nieuwe situatie tekenen beiden en zijn dan ook beiden verantwoordelijk om het goed te regelen. Mocht het toch mis gaan, krijgen beiden een 'naheffingsaanslag'.

• De VAR was maar 1 jaar geldig en daarna moest je weer een nieuwe aanvragen. De modelovereenkomsten zijn echter 5 jaar geldig. Het nadeel is echter dat je ook voor 5 jaar nog een naheffing kan krijgen.

• De VAR kon je aanvragen voor meerdere opdrachtgevers. De modelovereenkomsten ga je aan per opdrachtgever.

Wat staat er in een modelovereenkomst?

Met een modelovereenkomst toon je aan dat je geen dienstbetrekking hebt, maar echt als zelfstandige werkt. Volgens de belastingdienst ben je dat als je een van de drie onderstaande statements niet geldt:

• de opdrachtnemer moet persoonlijk de arbeid verrichten

• ​de opdrachtgever is verplicht tot betaling van loon

• de opdrachtnemer staat in een gezagsverhouding tot de opdrachtgever

​De middelste geldt voor iedereen, daarom is het goed om naar de andere twee te kijken.

Persoonlijk arbeid verrichten: is het werk van jou persoonlijk afhankelijk? Hoe doe je dat bijvoorbeeld als je op vakantie bent, teveel klanten hebt of een paar weken ziek bent? Staat het je dan vrij om zelf iemand te zoeken ter vervanging? Dan is het geen dienstverband. Belangrijk hierbij is wel dat het een vrije vervanging is, jij zoekt echt zelf iemand en haalt niet iemand uit een database van door de opdrachtgever goedgekeurde zzp'ers. De opdrachtgever mag de vervanging alleen afwijzen op basis van het werk en jij blijft nog steeds verantwoordelijk voor de kwaliteit van het werk.
Heb jij een unieke stijl als vormgever of tekstschrijver die niemand anders kan vervangen? Dan is het werk wel echt van jou persoonlijk afhankelijk en is het van belang goed op het volgende punt te letten.

Gezagsverhouding: dit punt is lastig. Je bent aangenomen om een bepaalde klus te doen, dus uiteraard vertelt de opdrachtgever je wat je moet doen. Maar hij mag je niet vertellen waar, wanneer of hoe je het moet doen. Dit hoor jij zelfstandig te bepalen.
Enkele punten waar de belastingdienst op kan letten zijn: werken op locatie, vaste werkplek, vaste tijden werken, gebruik maken van de spullen van de opdrachtgever (neem dus je eigen laptop mee), verplichte aanwezigheid bij bedrijfsvergaderingen, visitekaartjes van de opdrachtgever met jouw naam erop, kleding aan met logo opdrachtgever (een zelfstandige draagt tenslotte zijn eigen logo), functioneringsgesprek, aanwijzingen op moeten volgen hoe je het werk doet.

Hoe kom je aan een modelovereenkomst?

De belastingdienst heeft diverse modelovereenkomsten opgesteld, deze kun je op de website bekijken. Als je deze overneemt en opvolgt, kun je daar rechtstreeks zekerheid van ontlenen.

Op drie plekken worden er modelovereenkomsten aangeboden:

• Algemene modelovereenkomsten 
  Hier worden de modelovereenkomsten getoond op basis van de bovenstaande statements: gezagsverhouding en vrije vervanging.

• Modelovereenkomsten voor branches en beroepsgroepen
  Hier worden de modelovereenkomsten getoond die belangenorganisaties in samenwerking met de belastingdienst hebben opgesteld, zoals voor artiesten, huisarts of ICT professional. Diverse belangenorganisaties zijn nog bezig met het opstellen van modelovereenkomsten, zoals het NVJ voor de journalist of tekstschrijver.

• Individuele modelovereenkomsten
  Kom je er niet uit met de bovenstaande opties? Dan kun je ook je eigen modelovereenkomst maken en ter beoordeling naar de belastingdienst sturen. Bij goedkeuring wordt het op deze pagina geplaatst zodat anderen er ook gebruik van kunnen maken, zoals voor de muziekleraar of diskjockey. Beoordeling van je eigen modelovereenkomst voorkomt dat je later toch nog met naheffingen wordt geconfronteerd.

Je kunt de modelovereenkomsten downloaden en invullen. Alles wat niet geel gearceerd is mag je aanpassen en hoeft daarna niet meer door de Belastingdienst te worden gecheckt. Wat geel gearceerd is, zijn namelijk de afspraken waaruit volgt dat er geen loondienst geldt. Als je dit aanpast moet het dus nog wel gecontroleerd worden door de belastingdienst.

De modelovereenkomsten zijn vijf jaar geldig. Per opdrachtgever hoef je dus maar een keer in de vijf jaar een modelovereenkomst te laten tekenen.

Ben je verplicht om met een modelovereenkomst te werken?

Nee, het is niet verplicht. Eigenlijk blijven de regels achter de VAR-verklaring bestaan. Als jij voor 1 mei geen VAR aan hoefde te vragen, omdat er geen sprake was van een dienstverband, dan hoef je nu ook geen modelovereenkomst te laten tekenen. Denk bijvoorbeeld aan die vertaler die via de Hoofdkraan de klus binnen haalde om eenmalig het jaarbericht naar het Engels te vertalen of de grafisch ontwerper die de nieuwe website van een bedrijf ontwerpt.
Zelfstandigen die langdurig voor dezelfde opdrachtgever werken of op locatie werken worden wel aangeraden met een modelovereenkomst te werken.

Moet je dit voor 1 mei allemaal nog regelen?

Nee, van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017 is de nieuwe wet in de "implementatiefase". Dat betekent dat de wet niet meteen gehandhaafd wordt, maar er wel wordt opgelet of men hun best doet om aan de wet te voldoen en bezig is met het opstellen van een modelovereenkomst.
 
Let op!
Het tekenen van een modelovereenkomst is makkelijk, maar het belangrijkste is de feitelijke uitvoering. Dit moet in overeenstemming zijn met de modelovereenkomst. Het is nog onzeker hoe streng de belastingdienst gaat zijn, daarom wordt nu aangeraden je precies te houden aan wat er in de modelovereenkomst staat en vooral bij de gezagsverhouding je zelfstandig te blijven gedragen.

Wat als de belastingdienst oordeelt dat het toch een arbeidsovereenkomst is/was?

Dan krijg je naheffingsaanslag over de looptijd van de modelovereenkomst (max 5 jaar) van:

• loonbelasting

• premie volksverzekering (AOW, ANW, WLZ)

• premie werknemersverzekeringen (ZW, WW, WAO, WIA)

Dit wordt in eerste instantie verhaalt bij opdrachtgever maar als de overeenkomst een bepaling bevat die de opdrachtgever vrijwaart, kan de opdrachtgever de loonbelasting en volksverzekering weer verhalen op de opdrachtnemer. Ontbreekt deze bepaling dan kan de opdrachtnemer beroep doen op redelijkheid en billijkheid. Premies werknemersverzekering gaan altijd naar opdrachtgever.

Wat moet je nu doen als opdrachtgever en zzp'er?

Zoals je boven kunt lezen ligt het financieel risico bij beide kanten, opdrachtgever en opdracht-nemer hebben dus beide de verantwoordelijkheid om te zorgen dat het goed geregeld is.

Als zzp'er is het raadzaam je opdrachten tegen het licht te houden:

1. Hoeveel opdrachtgevers heb je per jaar?

2. Zitten er 1 of 2 bij waar je de meerderheid van je inkomen vandaan haalt?

3. Kan de belastingdienst twijfels hebben over of het verkapt dienstverband is of niet?

Zo ja, regel een modelovereenkomst en wees veilig!

Als opdrachtgever: bekijk de zzp'ers die je als bedrijf inhuurt.

1. Werken ze allemaal vanuit huis of zitten ze ook op een vaste plek op kantoor?

2. Werken ze aan een tijdelijk project of werken ze fulltime voor jullie?

3. Zijn er situaties waar de belastingdienst vraagtekens bij kan hebben?

Regel dan voor die twijfelgevallen een modelovereenkomst.