Ben jij een maker? Fotograaf, illustrator, designer, auteur, muzikant of heb je een ander creatief beroep? De kans is groot dat je ooit te maken krijgt met een copyat. Iemand die bewust of onbewust jouw werk kopieert, zonder dat jij daar toestemming voor hebt gegeven. Wat kan je dan doen?

Mag iemand mijn werk kopiëren?

De wereld en het internet in het bijzonder is een grote creatieve broedplaats en het is soms moeilijk te bewijzen wie de oorspronkelijke maker is van een creatie. Zo diende er dit jaar een rechtszaak tussen IKEA en een Nederlands ontwerpersduo. De ontwerpster had in 2014 de 'proplamp' op de markt gebracht en niet heel veel later kwam IKEA met de spotgoedkope en goedverkopende Krusnig-lamp. De lampen zijn vrijwel identiek, maar toch oordeelde de rechter in april dat de proplamp nog niet dusdanig populair was, dat IKEA van het bestaan af had kunnen weten. Tegelijkertijd is het ook niet ondenkbaar, dat twee partijen onafhankelijk van elkaar een lamp in de vorm van een prop papier ontwerpen.

Het gaat er dus niet altijd simpelweg om wie eerder was met een ontwerp. Het intellectueel eigendomsrecht stelt in ieder geval dat er sprake moet zijn van enige creativiteit. Het werk moet een oorspronkelijk karakter hebben en een persoonlijk stempel dragen en als dit het geval is heb je een uitsluitend recht. Dit houdt in dat derden je werk niet zonder toestemming mogen gebruiken of kopiëren.

Kan ik juridische stappen ondernemen?

De eerste stap is om de andere partij formeel te wijzen op zijn of haar schending van jouw intellectueel eigendomsrecht. Je kunt hiervoor een jurist in de arm nemen en een sommatiebrief sturen. In deze brief stel je een redelijk termijn waarbinnen de andere partij zijn acties ongedaan kan maken en formuleer je tevens consequenties wanneer iemand dit niet doet. Consequenties kunnen variëren van een verbod met dwangsom, een schadevergoeding, afdracht van de gelden die verkregen zijn door de inbreuk op je intellectueel eigendomsrecht. De consequenties zul je moeten afdwingen in een juridische procedure, waarin je moet kunnen bewijzen dat je de originele maker van het werk bent. Het is hierbij eveneens van belang dat je bewijs verzamelt van de inbreuk op jouw intellectueel eigendomsrecht. Als de tegenpartij al zijn sporen wist, dan heb je voor de rechter geen poot meer om op te staan.

Ontmaskering aan de digitale schandpaal

Het is niet altijd gemakkelijk om succesvolle stappen te nemen en de juridische weg is vaak een dure optie zonder garanties. Zo ontdekte een Nederlandse creatieve ondernemer dat een Braziliaanse op agressieve wijze haar unieke handelsmerk, een tag, had nagemaakt. Juridische stappen tegen een Braziliaanse ondernemer zijn lastig en op zijn minst kostbaar, dus ze loste het op een andere manier op. Onder vermelding van naam en gegevens ontmaskerde ze de Braziliaanse online als een copycat, wat haar veel bijval opleverde op Instagram en Facebook. De copycat was woest, maar vertrok met haar namaaksels en staart tussen de benen.

Hoe kan ik inbreuk op mijn intellectueel eigendomsrecht voorkomen?

Teneinde discussie over wie het intellectueel eigendomsrecht heeft en daarmee inbreuk te voorkomen, kun je ervoor kiezen je recht te registreren. Dit kan bijvoorbeeld door een akte bij de notaris of door een i-Depot bij het BBIE.